روایتی از پیشه رنگرزی که دیگر رنگ و روی ندارد 
آقا معلم شاعر، کارگردان و خوشنویس محله پورسینا 
خیابان امام خمینی چطور راسته ورزشی‌فروش‌های مشهد شد؟
احمد پورمنفردی| یادش بخیر قدیم‌تر‌ها روز‌های مدرسه که می‌رسید در تلاش بودیم که دیرتر به ورزش صبحگاهی برسیم. خوشمان نمی‌آمد سر صبح در صف با لباس مدرسه ورزش کنیم. برخی دانش‌آموزان هم که به اصطلاح زرنگ‌تر بودند زودتر می‌رفتند در کلاس می‌نشستند و از طبقه بالا ما را نگاه می‌کردند و می‌خندیدند. بماند که گاه آقای ناظم به‌طور سرزده به کلاس‌ها سرک می‌کشید و آنهایی را که یواشکی به کلاس رفته بودند را به داخل صف می‌برد.
بیایید کمی تخصصی‌تر صحبت کنیم. به ساعت‌های ورزش برویم، آن کلاس‌هایی که معلم ورزش مجبورمان می‌کرد کاپشن و شلوار و کفش ورزشی بیاوریم و ما هم مجبور بودیم زنگ تفریح قبل از شروع کلاس ورزش لباس‌های ورزشی‌مان را بپوشیم.
از همان سال‌های ابتدایی تحصیل سر و کارمان با ورزش و لباس و کفش ورزشی بود. لباس‌هایی که شاید در خانواده‌های پرجمعیت‌تر از بچه‌های بزرگ‌تر به کوچک‌تر‌ها می‌رسید. اگرچه از آن زمان تاکنون لباس‌های ورزشی با تغییرات ظاهری زیادی همراه شده است، اما هنوز این موضوع باعث نشده که راسته لوازم ورزشی فروش‌های مشهد که اتفاقا در منطقه ماست به فراموشی سپرده شود یا تغییر مکان دهد.
حال بیایید با هم سری بزنیم به راسته لوازم ورزشی فروش‌ها در خیابان امام خمینی (ره) درمحله جنت مشهد، همان راسته‌ای که همچون بسیاری از راسته‌های موجود در منطقه ما، هنوز هویت خود را حفظ کرده و خیلی‌ها از خیابان امام خمینی (ره) در تقاطع سعدی با این عنوان یاد می‌کنند.
هرطور که بخواهی چه از مسیر میدان ده‌دی به‌سمت شهدا و چه از مسیر شهدا به آن طرف می‌توانی به این راسته لوازم ورزشی فروشی منطقه برسی. اگرچه وجود کتاب فروشی‌ها و پاساژ حکیم بر تردد عابران پیاده و شلوغی جمعیت در این منطقه افزوده است، اما هنوز هستند کسانی‌که از دیگر مناطق شهر برای خرید لباس‌های ورزشی به این راسته از منطقه ما می‌آیند.
سال‌هاست از اینجا لوازم ورزشی می‌خرم
جلال‌منش و همسرش یک زوج میان‌سال هستند که در پشت ویترین یکی از این لوازم ورزشی فروش‌ها برای انتخاب یک کاور شلوار ورزشی مشغول تبادل نظر هستند. به سراغشان می‌روم. مرد میان‌سال در پاسخ به سؤال من که برای انتخاب چه نوع لباس ورزشی تبادل نظر می‌کند، می‌گوید: ۳۰ سال است که ورزش صبحگاهی می‌کنم. به جرئت می‌توانم بگویم در این مدت ۳۰ سال همیشه کفش، لباس و... خود را از این راسته تهیه می‌کنم. او این را هم تأکید می‌کند که ۷، ۸ سالی می‌شود که صبح‌ها با همسرش برای ورزش به پارک کوهسنگی می‌روند و البته تهیه لباس‌ورزشی همسرش نیز از همین جاست.
دوام لباس مهم است
رضا نوشادی، دوچرخه‌سوار دیگری است که یکی از خریداران لباس ورزشی مخصوص رشته خود از این راسته است. او نیز معتقد است اجناسی که در مغازه‌های این بازار عرضه می‌شود با کیفیت هستند. از طرف دیگر هم مشتریان این مغازه‌ها، مشتریان دائمی‌هستند بنابراین برای خودم پیش‌آمده است که اگر از یک جنس ورزشی راضی نبودم با آرامش خیال آن جنس را تعویض کرده‌ام. او یادآوری می‌کند که مشتریان این راسته همه مشتریان و ورزشکاران قدیمی‌شهر هستند.
زوج ورزشی در فروشگاه لوازم ورزشی
وارد یکی از فروشگاه‌های لوازم ورزشی می‌شوم. تقی عامل صاحب مغازه است که اتفاقا با همراهی همسرش در این حرفه فعالیت دارد. با او نیز به عنوان روی دیگر سکه یعنی فروشنده لوازم ورزشی وارد صحبت می‌شوم. می‌گوید: لوازم ورزشی فروشی از سال ۱۳۵۷ توسط مرحوم پدرم در خانواده ما رواج پیدا کرد. این جوان ۳۷ ساله منطقه ما اضافه می‌کند:از ۳، ۴ سالگی با مرحوم پدرم به این کار وارد شدم و این موضوع ادامه داشت تا آنجا که حتی در دوران ابتدایی تکالیفم را در مغازه انجام می‌دادم.
پیشینه لوازم ورزشی قبل از انقلاب
او به پیشینه فروش لوازم‌ورزشی در این محله در قبل از انقلاب اشاره می‌کند و می‌گوید: قبل از انقلاب این راسته ابتدا با فعالیت چهار مغازه فروش لوازم‌ورزشی (تختی- استقلال- پرسپولیس و فروشگاه خادم) شکل گرفت و سپس به مرور، همکاران به ما اضافه شدند و الان به صورت یک راسته منسجم برای عرضه لوازم‌ورزشی فعالیت می‌کنیم.
او وضعیت امروز ورزش را نسبت به گذشته مثبت‌تر عنوان می‌کند و می‌افزاید: در قدیم اجباری بر ورزش در مدارس نبود در نتیجه لباس و لوازم‌ورزشی استقبال کننده کمتری داشت اما از زمانی‌که ورزش به‌ویژه در مدارس اجباری شد و فرهنگ عمومی‌هم به این نتیجه رسید که ورزش برای سلامتی مفید است به همان نسبت کار ما هم روبه‌راه‌تر شد.
قبل از انقلاب این راسته با فعالیت چهار مغازه فروش لوازم‌ورزشی تختی- استقلال- پرسپولیس و فروشگاه خادم شکل گرفت
ویترین‌هایی که جمع شدند
این فعال ورزشی منطقه ما به شکل ظاهری مغازه‌ها در گذشته هم اشاره دارد و می‌گوید: در قدیم بیشتر فضای بیرونی مغازه‌ها ویترین بود اما به‌تدریج با افزایش تقاضا و خواسته شهروندان، ویترین ها جای خود را به فضای داخلی دادند تا مشتری قدرت انتخاب بیشتری در انواع جنس‌ورزشی داشته باشد و از طرف دیگر از نزدیک اجناس ورزشی را لمس کند.
او از دغدغه‌های خرید اجناس ورزشی هم می‌گوید اینکه الان فروشنده‌های عمده فقط با پول نقد جنس خود را می‌فروشند و اگر مغازه‌داری سرمایه آن‌چنانی نداشته باشد به درهای بسته می‌خورد.
۵۰ درصد اجناس چینی است
او ادامه می‌دهد: قبلا بیشتر جنس‌ها را از تهران می‌آوردیم ولی الان در مشهد هم تولیدات خوبی داریم، افزون بر آن حدود ۵۰ درصد اجناس هم از چین وارد می‌شود البته ما هنگام فروش همه خصوصیات جنس را برای مشتریتوضیح می‌دهیم.عامل می‌گوید: بیشتر مشتریان ما ورزشکاران قدیمی‌هستند که با اعتماد چندین و چند ساله از فروشگاه‌های ما خرید می‌کنند.
خانواده ورزشی فروش
اما گویا موروثی بودن این شغل در خانواده عامل قرار است نسل به نسل ادامه پیدا کند. البته مصداق این ادعا هم حضور همسر و فرزندان عامل در مغازه‌اش است. او در این‌باره می‌گوید: همسر و فرزندانم همه به این کار علاقه‌مندند و ما بیشتر ساعات روز خود را باهم و در مغازه می‌گذرانیم.
کوزه‌گر و کوزه شکسته
از او در مورد استفاده خود و خانواده‌اش از اجناس و لوازم ورزشی‌اش می‌پرسم که با لبخند می‌گوید شاید بتوان گفت حکایت ما حکایت کوزه‌گر و کوزه شکسته است. ما معمولا اجناسی که تک مانده یا توسط مشتری پس داده شده است را برای استفاده خود بر می‌داریم. البته باید بگویم که در همه حال طرفدار رضایت مشتری هستیم به‌همین دلیل اگر در مورد جنسی واقعا متقاعد شویم که بی‌کیفیت یا نامطلوب است حتما می‌پذیریم چون معتقدیم یک مشتری به تنهایی یک نفر نیست، او فامیل، دوستان و اقوامی دارد که اگر از کار ما راضی باشد بدون شک آن یک نفر برای ما به یک جمع مشتری تبدیل می‌شود.
علاقه، شرط اول
عامل هم مانند دیگر پیش‌کسوتان حرفه‌ها و مشاغل قدیمی اعتقاد دارد در این کار علاقه حرف اول را می‌زند. او در این‌باره می‌گوید: اگر عشق و علاقه به ورزش نباشد به مراتب کار فروش لوازم‌ورزشی هم سخت‌تر خواهد شد. اگر علاقه باشد برنامه‌ریزی امور زندگی هم امکان‌پذیر خواهد شد. برای مثال در خانواده ما هیچ‌گاه برنامه تفریح یک‌روز تعطیلمان لغو نمی‌شود.
او در ادامه توضیح می‌دهد: با توجه به فصول مختلف میزان فروش و نوع اجناس فروخته شده متفاوت است. مثلا در ایام تابستان لباس‌های استخری بیشتر به فروش می‌رسد. اما چون الان بیشتر زندگی‌ها آپارتمان‌نشینی شده لوازم ورزشی داخل منزل هم فروش خوبی دارد.
او یادآوری می‌کند که روش‌های کسب و کار از گذشته تاکنون تفاوت زیادی کرده و این گذشت زمان باعث شده برخی مارک‌های معروف به‌ویژه در تولید توپ والیبال و فوتبال به‌فراموشی سپرده شوند. اما با این حال هنوز هم هستند مارک‌های داخلی معتبری که با همان کیفیت، تولیدات خود را عرضه می‌کنند.
او افزایش قیمت‌ها را هم موضوعی غیرقابل‌انکار معرفی کرده و تأکید دارد: مثلا یک نوع کاپشن و شلوار باکیفیت مناسب داشتیم که از ابتدا به قیمت ۱۴ هزارتومان به فروش می‌رسید، اما الان قیمتش به ۳۵ هزار تومان رسیده است.
از همه قشرها مشتری داریم
او در مورد مشتریانش این را اضافه می‌کند: از همه قشرها مشتری داریم. از مربی ورزش و دانش‌آموز گرفته تا مربی، رزمی‌کار و حتی ورزشکارانی که هرسال از شهرهای دیگر فقط به قصد خرید اجناس ورزشی تولید شده در مشهد، به مغازه ما می‌آیند.
نوبت به صحبت‌های همسر این فروشنده لوازم ورزشی محله ما می‌رسد. شکوهمند از اینکه همکار همسرش است احساس رضایت دارد. او می‌گوید این‌کار هیجانی دارد که برایم راضی‌کننده است از طرف دیگر کمک و همکاری هم برای همسرم هستم و در تأمین معاش زندگی هردو با هم همکاری می‌کنیم.
او می‌گوید: پنج سالی می‌شود که وارد این کار شده‌ام و احساس هردوی ما این است که از زمانی‌که خانوادگی این‌کار را دنبال می‌کنیم موفق‌تر بوده‌ایم. او هم معتقد است کار به این شکل باعث می‌شود که به امور دیگر زندگی دقیق‌تر و با حساسیت بیشتری توجه کنند. شکوهمند به موضوع ورزش در خانواده عامل هم اشاره دارد، اینکه داشتن این حرفه باعث می‌شود که هیچ‌گاه ورزش را فراموش نکنند.
*این گزارش سه شنبه، ۲۱ آذر ۹۱ در شماره ۳۴ شهرآرامحله منطقه ۸ چاپ شده است.
.
لینک کوتاه
آوا و نمــــــای شهر
